Thom Mayne

"Mimarlık sabır ve zaman gerektiren bir disiplin. Eğer ki biri kompleks romanlar üzerine yeteri kadar yıl harcasa, bir gün bu kişi de saygıdeğer bir haiku yazabilir."

(Haiku: Japonlara has şiir biçimi.)

Thom Mayne 1972 yılında kurulan SCI-Arc (Güney Kaliforniya Mimarlık Enstitüsü)'nün kurucularından biri ve aynı yıl kurulan Morphosis'in yöneticisi. Ayrıca Mayne, UCLA'da da (Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles) uzun süre profesörlük yapmış. Eğitimcilik, Mayne'in meslek hayatının ayrılmaz bir parçası. Mimarlık mesleği içinde yeni ve geliştirilmiş fırsatlar aramak amacıyla mesleki pratiği ve eğitimciliği bir araya getiren Mayne, mimarlığı bir araştırma ve soru sorma disiplini olarak görüyor.

EmersonCollege, Los Angeles (2002). Resim © IwanBaan

Mayne, mimari tasarımda, neyin nerede ve nasıl olması gerektiğine dair talimatlar veren Le Corbusier ve Mies van der Rohe gibi mimarların 20. yüzyıl modernist fikirlerini reddeder. Mimarlığı "dünyaya biçim verme" ve "değiştirme" olarak görmektedir ve zihnindeki mimarlığı şöyle tarif eder: “It is toquestion and challenge and expand and redefine and put within contemperature and that is what architecturizm. And how it does service to our world. - Sorgulamak, meydan okumak ve genişletmek ve yeniden tanımlamak ve çevreye kazandırmak: mimarlık budur ve bizim dünyamıza nasıl hizmet ettiğimizdir." Öte yandan, yıllardır şehir plancısı olarak çalışan Mayne, bir şehir plancısı olarak çalışmanın işine olan etkisinden şöyle bahseder: "Mimarlık benim için bir şehrin ve daha da büyük bir bağlamın sadece bir parçasının planlamasıdır. Böylece mimarlık, aynı zamanda ilerleyen yaratıcı bir dönem ve şehir planlaması olarak görülebilir."

Değişime olan tutkusu ve bu isyankâr tutumu ile kendini "kötü çocuk" diye tanıtan Mayne, inatçılığının nedenini ise “Genç bir mimarken yaratıcılığımı ve sanatçı yönümü korumamın bir zorunluluk olduğunu gördüm. Benim kültürümde bunun için çok küçük bir fırsat vardı, çünkü mimarlar işverenlere ve paraya hizmet ediyorlar. Bense hiçbir zaman ‘evet efendim’ demekle ilgilenmedim.” ifadeleriyle açıklıyor.

The Cooper Union / MorphosisArchitects (2006) Resim ©IwanBaan

Kariyerindeki başarı geç gelmiş olsa da, Amerikan mimarlığında fark edilen Mayne, toplumun beğenisi ile kendi ideolojisi arasındaki sınırı belirginleştiren eşsiz bir figür. Yapılarıyla topluma adeta "Size bu yapılarda yaşayabileceğinizi gösteririm." diye fısıldıyor. Paris'teki Pompidou Müzesi'nden insanların önce nefret ettiğini; Fransa'ya giderek 4 yazını bu yapının inşaatını gözlemleyerek geçirdiğini anlatan Mayne, insanların yapıyı anlamaya başlamasıyla bu yapının Paris'in sembolü haline geldiğine vurgu yapar. Benzer örneklemeyi Eiffel Kulesi için de yapan Mayne, bu konudaki düşüncelerini "Binaya bakıp ‘beğendim’ demeniz beklenmiyor, sonra beğenir ya da beğenmezsiniz. Belki birkaç yıl sonra farklı düşünürsünüz. Bence bir mimarın yükümlülüğü, içgüdüleriyle hareket edip üretim yapmaktır; sezgilerine inanmaktır, politikacılar gibi farklı kutuplara gitmektir. Eğer sezgilerinize inanıyorsanız, güçlüyseniz, dürüstseniz ve mimar olabilmek için gereken önsezileriniz varsa bu sorumlulukları almalısınız. Dışarı çıkıp insanlara beğenip beğenmediklerini sormazsınız. Neden beğenmek zorunda olsunlar ki? Bugün karar verme konusunda hiçbir sorumluluk almak istemeyen insanlar, sokaktakilerin ‘evet’ ya da ‘hayır’ sözlerine göre hareket ediyorlar. Bu yapılmamalı. Siz bir profesyonelsiniz. Binanın kendisini görmeden anlayamazsınız. Bu mümkün değil, çünkü içeri girdiğiniz zaman her şeyin birbirine bağlı olduğunu göreceksiniz." şeklinde açıklıyor.

Yaşıyla doğru orantılı olarak ünlenen, 61 yaşında, 2005 Priztker Mimarlık ödülüne layık görülen Mayne, ödül gecesinde "Beni 30'umda azarlayan insanlar şimdi beni onurlandırıyor." demesiyle de düşüncelerin, beğenilerin değişebileceğini bir kez daha göstermektedir.

Çukurova Üniversitesi Thom Mayne Bulusması (2018). Resim © Mimarlar Ne Der +?

Buluşmadan önce katılımcılara sunulan kaynaklar:

http://www.arkitera.com/soylesi/335/mimarlik-kendi-terimleri-icerisinde-kendisini-sorgular
http://www.arkitera.com/soylesi/362/kahve-molasinda-thom-mayne
http://www.mimdap.org/?p=48704
http://v3.arkitera.com/h9338-thom-mayne-den-red-robe-varlik-ve-deri-uzerine.html
http://v3.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=8551&month=12&year=2016
http://www.arkitera.com/haber/12724/kaliforniyali-mimar-thom-mayne-2005-pritzker-mimarlik-odulu-nu-kazandi
http://v3.arkitera.com/v1/proje/thommayne/index.htm
http://www.arkitera.com/haber/10251/mimarlardan-ozlu-sozler
https://www.ted.com/talks/thom_mayne_on_architecture_as_connection
http://www.mimdap.org/?p=134186
http://www.mimdap.org/?p=3276
http://www.mimdap.org/?p=249
https://www.youtube.com/watch?v=lzFVN7C7fWg
https://www.designboom.com/tag/morphosis-architects-thom-mayne/
https://www.dezeen.com/tag/morphosis/
https://www.morphosis.com/