Mimar Sinan

MİMAR HİSLERİ TASARLAR

Bir mimar tasarladığı eserleriyle sizi ne kadar büyüleyebilir? Ya da birçok eser içinizde yatan birçok hissi nasıl harekete geçirip kendine hayran bırakabilir? Bu gibi durumlara yaşadığımız çağda nadir rastlansa da; Mimar Sinan olduğu sürece, insan bu soruların cevabını aramaktan alıkoyamıyor kendini.

Osmanlı’nın en güçlü döneminde yaşayan Sinan: Kanuni Sultan Süleyman, II.Selim, III.Murat olmak üzere, üç padişaha mimarbaşı olarak hizmet etmiş bir mimar. Hayatı boyunca bir çok eseri akustiğinden hava akımına, estetiğinden taşıyıcısına kadar en ince ayrıntılarıyla düşünüp insanlara kazandırmış. Bunları yaparken kendini hiçbir eserinde tekrarlamamaya özen göstermiş, her defasında bizleri yaptıkları karşısında hayran bırakmıştır. Dönemin şartlarına göre malzemeyi en iyi şekilde kullanmış ve bir malzeme ile ne kadar mükemmel eser verilebildiğini bizlere kanıtlamıştır.

Mimar Sinan tasarımlarında, üretmiş olduğu eserlerde bir çok konuya önem vermiştir, bunlardan biri de şüphesiz ki ‘insan’ olmuştur. İnsanları odağa alarak onlara uygun mekanlar üretmiştir.İnsan ölçeğine özen göstermiş ve bunu eserlerine ustalıkla işlemiştir.

Eserlerinde; insan ölçeğine özen gösteren, en önemlisi de insana değer veren Mimar Sinan,insanları odağa alarak bizler için mekanlar üretmiştir. Kendisi insanlara değer verdiği gibi yapıtları da insanlara onun kadar değer verir. Süleymaniye’den örnek verecek olursak ilk önce sizi kendi boyutlarınıza yakın bir şadırvana getiriyor. Bir nevi sizi şadırvanda ağırlıyor, daha sonra basamaklarla caminin içine doğru girmeye başlıyorsunuz ve sizi yavaş yavaş dış ortamdan koparıp büyülü atmosfere doğru alıyor. Büyük kubbesi ile birçok insanı aynı çatı altında topluyor. Dışarıdaki statün ne olursa olsun sen artık diğer insanlarla eşitsin orada. Aynı çatının altındasın ve aynı havayı soluyorsun. Yukarıya doğru baktığında gördüğün manzara aynı, herkes bir parça iken orada artık bir bütün oluyor.

Süleymaniye’nin kubbesi @pinterest.com

Sinan Süleymaniye’yi yaparak sadece bir ibadet mekanı yapmış olmuyor aslında, nitekim küçük bir şehir inşa ediyor diyebiliriz. Bu yapı içerisinde bir şehirde olması gereken birçok fonksiyonu barındırıyor; medresesinden kütüphanesine, hastanesinden hamamına, imarethanesinden dükkanlarına… Bunları yaparken de Sinan’ın mimarlığının yanı sıra organizasyon ve örgütlemedeki becerisi de açığa çıkmış oluyor. Ve bizler bu yapıyı en güzel tepede görmeye o kadar alışmışız ki bu yapıyı yerinden çıkarsalar sanki şehrin kabini sökmüşler gibi hissederiz.

Yapılarında insana verdiği değer kadar doğaya da değer veriyor. Bu verdiği değeri kocaman bir bütün olan Süleymaniye’yi topografyanın yapısını hiç bozmadan taraça sistemi ile İstanbul’un en yüksek tepesine (kalbine) oturtmasından anlamak mümkün. Eserlerinin hem şehir planlamacısı, hem mimarı ,hem mühendisi, hem peyzaj mimarı kendisi ve bunları yaparken topografyaya olan saygısını hiçbir zaman bozmamasını da göz önünde bulundurursak Sinan’ın doğaya verdiği değeri daha da iyi anlamış oluruz.

Süleymaniye camii @istanbul.net.tr

Estetik kaygıların arkasında da doğaya duyulan saygı yatar aslında. Yapılar bir ihtiyaç doğrultusunda ortaya çıkarlar ve bizce estetik kaygı da bir ihtiyaçtır. Çünkü bir esere baktığımızda onu dışardan görürüz ve o bizde bazı hisler uyandırır. Böyle olmasaydı formları düşünmeden sadece planlar üstünden tasarımlar yapardık belki de. Mimar Sinan’a göre de böyle olmuş ki her eserine bakarken ayrı bir hayranlık duygusu yeşeriyor içimizde. Yapıyı görmekten mutluluk duyuyoruz ve bu mutluluğun bizde oluşmasını sağlayan Mimar Sinan’ın kendi özgür, özgün üslubu aynı zamanda da yapılarının ruhudur.

Bir diğer dikkat çeken detaylardan birisi de şadırvanda doğal kule prensibi ile hava akımını oluşturarak tarihte oksijenle arıtılan ilk içme suyu hazırlama istasyonunu kurmuş olmasıdır. Bununla da kalmaz; Süleymaniye’nin içindeki isleri öyle bir hava akımı ile is odasına toplar ki bu isler cami içindeki çinilere zarar vermez ve bu çiniler günümüzde bile orjinalliğini devam ettirir. İs odasında topladığı isleri mürekkep olarak kullanması da Mimar Sinan’ın sürdürülebilirliğe verdiği öneme dikkat çeker.

Süleymaniye’nin is odası @nilinmayentarihh.blogspot.com.tr

“Yaptığı işi gönülden hissederse, ırmaklar çağlar içinde’’ der Mimar Sinan. Belki de Mimar Sinan’ı Mimar Sinan yapan; malzemeyi en iyi şekilde kullanmasının, akustiği ve hava akımını en iyi şekilde ayarlamasının ,büyük açıklıkları tek bir kubbe ile geçmesinin yanında yaptığı işi gönülden yapmasıdır. Belki de bu yüzdendir Sinan’ın eserlerine baktıkça bakmak isteyişimiz, gittikçe tekrar tekrar gitmek isteyişimiz. Ölümünden sonra eserleriyle en çok konuşan(!) Mimar Sinan, en çok konuşulan yine Mimar Sinan. Çünkü mimarlar sadece yapı yapmakla kalmaz hisleri inşa eder, fikirleri inşa eder. Ortaya çıkan eserler tıpkı Sinan’ın yaptığı gibi hislerin ve fikirlerin dış dünyaya birer yansımasıdır her zaman. Onun eserlerinde hissettiğimiz fikirlerin ölümsüzlüğüdür belki de…

Haliç Üniversitesi Mimar Sinan Buluşması (2018). Resim © Mimarlar Ne Der +?

Katılımcılara buluşmadan önce sunulan kaynaklar:

http://www.denkbilgi.com/mimar-sinanin-sanat-anlayisi-nasildir.html
https://www.mimarsinan.gen.tr/suleymaniye-camii/amp/
https://aa.com.tr/tr/kultur-sanat/sinanin-mimari-sirri-asirlardir-cozulemiyor-/1112544
https://youtu.be/NGKN8YAZ6GU
https://youtu.be/eW6kQdgvO5A
https://youtu.be/rR2cDAiRWak
https://www.google.com/amp/s/www.mimarsinan.gen.tr/mimar-sinanin-eserleri/amp/#ampshare=https://www.mimarsinan.gen.tr/mimar-sinanin-eserleri/
http://m.biyografi.info/kisi/mimar-sinan
http://www.mimarsinaneserleri.com/mimari_cizimler/Istanbul%20Suleymaniye%20Camii/slides/Levha033_Suleymaniye_Vaziyet_Plani_Kubbe.html
https://www.google.com/amp/m.haber7.com/amphtml/yasam/haber/859029-mimar-sinanin-muthis-estetik-anlayisi#ampshare=http://www.haber7.com/yasam/haber/859029-mimar-sinanin-muthis-estetik-anlayisi

Katılımcılar: