Santiago CALATRAVA

Santiago Calatrava, 1951 yılında İspanya'da dünyaya gelen ve eğitimini İspanya ve İsviçre’de tamamlayan Mimar, Mühendis ve Sanatçıdır. 1991’de inşa edilen Muntjuic Radyo Kulesi ile ünlenmiştir. Çeşitli ülkelerde maliyeti çok fazla olan projeler yapmıştır. Ağırlıklı olarak müze, tren istasyonu, köprü ve kule projeleri bulunmaktadır. Yapılarında mimarlık ve mühendislik arasındaki dengeyi sağlamayı amaç edindiğini savunmaktadır. Mantıken mimarlık ve mühendisliği kendinde toplayan bir kişinin bu dengeyi kurduğunda, tasarımlarının taşıyıcı olarak sınırları zorlayabilen, hızlı ve uygulanabilir olması gerekir. Bu anlamda teorik olarak örnek alınası bir kişidir Santiago Calatrava.

Calatrava’nın yapılarını incelerken doğanın ve insanın birlikteliğinden esinlenerek bir form arayışında olduğu izlenimi oluşmaktadır. Bu konuda şöyle demektedir: “yapımda benimsediğim doğa ve insanın birlikteliği ilkesi sayesinde insanlar o yapıda kendinden bir iz görüyor ve yapıyla bütünleşiyor”.

Audıtorıo De Tenerıfe©www.destig.com

Lakin tasarımları göze hoş gelse de yapıları çevre ile bağ kurmayıp müzede sergilenen eser niteliği taşıdığı görülmektedir. Çoğu yapısında teknik hataların yanında görülen işlevini yerine getiremeyen mekânlar ise fonksiyonu çok önemsediğini belirten Calatrava’nın kendisiyle çelişen bir yapısı olduğunu göstermektedir.

Calatrava’nın yaptığı yapılarda yaşanılan sorunların vahametini anlama babında somut örnekler üzerinden inceleyelim. Bilbao'da tasarladığı yaya köprüsünün zemini mimarın ışıklandırma tasarımı nedeniyle cam karolar ile kaplanmıştır lakin bol yağmur yağan ve bazen de kar yağan şehirde, yayalar bu zemin de düşüp sakatlanmaktadır. Daha sonrasında belediye düşme vakalarını engellemek için köprüye dev bir siyah kauçuk halı koymuştur. Lakin çıkan bir fırtınada halı uçmuş ve yaralananlar olmuştur.

Zubizuri Bridge©http://www.keywordbasket.com

Alava bölgesindeki bir şarap imalathanesinde yaptığı kıvrımlı çatı tasarımı, şarap için çok önemli olan nem kontrolünü engelleyen sızıntı sorununa sebep olmuştur. Tesisin sahibi Domecq Calatrava’yı bundan dolayı dava etmiştir. Yine aynı şekilde onarımdan dolayı Ponte della Costituzione yaya köprüsündeki aşırı onarım maliyetleri nedeniyle Calatrava mahkemeye veriliyor. Biz ise bu yaşananların sebebinin Calatrava’nın kariyerinin bir bölümünde ilgilendiği heykeltıraşlığın zamanla Calatarva’yı mimarlığın temel prensiplerinden uzaklaştırdığını düşünüyoruz.

Uçan bir kuştan esinlenerek yaptığı La Paloma (Güvercin) lakabıyla anılan ve 2000'de açılan terminalde, gelen yolcu salonuna yer vermemiştir. Yolcular gümrük ve bagaj teslim işlemlerinden sonra doğrudan yaya kaldırımına çıkıyordu. Havaalanı yetkilileri sonradan yolcuların durabileceği cam bir bölme yaptırdı.

11 Eylül 2001’de yıkılan Dünya Ticaret Merkezi diye bilinen ikiz kulelerin bulunduğu bölgede Oculus ismi verilen bir anıt istasyon binası yaptı. Dünyadaki en pahalı istasyonu yapan mimar unvanına sahip oldu. Projenin 2 milyar dolarlık bir bütçe ile yapılması ön görülürken projenin maliyeti 4 milyara çıktı. Hatta bu yüzden Orijinal projede hareket etmesi planlanan kanatların hareketini sağlayacak olan hidrolik sistemden vazgeçildi.

Oculus Tren İstasyonu©www.dezeen.com

Sanat ve Bilim Şehri projesinde yaptığı bahçe düzenlemesi ise mimar için alay konusu olmuş zira sıcaktan ısınan kemerler çok fazla ısındığı için sarmaşıklar sarılamamaktadır. Gösteri salonunun tavanı akıyor. Bir fırtınada operayı su basmış. Çelik yüzeyi kaplayan seramikler iki farklı malzemenin farklı genleşme hızından dolayı kaplamada kabarmalar meydana gelmektedir.

Sanat ve Bilim Şehri PROJESİ ©forum.yapisal.net

Bu yaşananlardan dolayı gelen eleştirilere Calatrava şu açıklamayı yapmıştır: "Amacım her zaman şehirleri güzelleştiren ve o şehirlerde yaşayan ve çalışan insanların hayatını zenginleştiren sıra dışı şeyler yapmaktır". Bu amacı edinmiş ünlü bir mimarın bir ya da iki projesi belki kontrolden çıkabilir diyebiliriz belki ama bazı mimarlar, akademisyenler ve inşaatçılar, Calatrava'nın bütçe aşımı, gecikme ve davalar yüzünden sıkıntıya düşen projelerinin sayısının alışılmadık ölçüde fazla olduğunu söylemektedir. Bu konuda Bilbao'daki mimarlar odasının başkanı Jesus Canada Merino, "İşlevsellik veya müşteri memnuniyeti peşinde koşmak yerine, sürekli benzersiz şeyler yapmak istediği görülüyor" demektedir. Valencialı siyasetçi Blanco ise "Diğer mimarlar tam olarak ne tür kapı kolu istediğini ve bunları nereden ne fiyata alacağını bilir. Ama Calatrava öyle değil. Onun projelerinde bu tür hassasiyetler yok. Başka bir mimarın yaptığı bir akvaryumla ilgili dosyaların bile çok kalın olduğunu görürsünüz. Ama Calatrava'nın projelerinde sadece beş on sayfa belge var" diyerek Calatrava’nın tasarımlarında çıkan sorunların birinin de çok az detay içerdiği gerçeğini ortaya çıkarmaktadır.

Tüm bunlar neticesinde incelenmesi gereken hususlara baktığımızda Calatrava'nın yapılarının hazırlık ve uygulama sürecinde yetersiz veriler, Güzel Sanatlara olan tutkusunun yapıda mimarlığının önüne geçmesi ve birçok disipline hâkim olma düşüncesiyle fikir alışverişinde bulunmaması gibi nedenlerin yapılarında sorunlara neden olduğunu söyleyebiliriz. Bu hususların sonucunda her ne kadar başarılı ve estetik açıdan göz dolduran eserler ortaya koymuş olsa da günlük yaşamda işlevdeki sorunlar yapılarının kullanımını zorlaştırmıştır. Bu sebeple her ne kadar kulağa hoş gelen vasıfları olsa da bunları bir teknede yoğurup hâkim olduğu alanlardaki bilgisini yapılarına yansıtamayan Santiago Calatrava teorik olarak Mimar, Mühendis ve Sanatçıdır.

Katılımcılara buluşmadan önce sunulan kaynaklar:

https://www.sanalsantiye.com/idol-bir-muhendis-santiago-calatrava/
http://www.arkitera.com/haber/17753/bir-mimarin-sorunlu-gecmisi
http://www.yapi.com.tr/haberler/marifet-eserde-degil-onu-sunus-seklinde_49586.html
http://www.mimdap.org/?p=116054
https://www.arkitektuel.com/oculus/
https://www.icmimarlikdergisi.com/2016/04/14/yarinin-muzesi-santiago-calatrava/
https://soundcloud.com/farklikaydet/senden-benden-yakisikli-yapilar-1-santiago-calatrava

Katılımcılar: